การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีภาพถ่ายดาวเทียมวิเคราะห์การใช้ประโยชน์ที่ดินที่มีผลต่อปริมาณน้ำไหลบ่า
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินต่อปริมาณน้ำไหลบ่าในพื้นที่ลุ่มน้ำน่านตอนบน มีวัตถุประสงค์การศึกษา คือ 1) เพื่อวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินด้วยภาพถ่ายดาวเทียมบริเวณล่มุ น้ำน่านตอนบน และ 2) เพื่อวิเคราะหผ์ ลจากการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินที่มีต่อปริมาณน้ำไหลบ่าบริเวณลุ่มน้ำน่านตอนบน โดยใช้ข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียม Landsat 8 OLI ปี 2559 และ ปี 2563 ทำการจำแนกประเภทด้วยวิธีการกำกับดูแลและวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินโดยวิเคราะห์จากค่าสัมประสิทธิ์ที่แสดงขนาดของความสัมพันธ์ของตัวแปร จากนั้นแบบจำลอง SCS-CN ถูกนำมาใช้เพื่อวิเคราะห์ปริมาณน้ำไหลบ่า โดยอาศัยข้อมูลปริมาณน้ำฝนรายปี การใช้ประโยชน์ที่ดิน ชุดดินและความลาดชันของพื้นที่ จากนั้นผลการศึกษาการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินและปริมาณน้ำไหลบ่าทั้ง 2 ช่วงเวลาถูกนำมาวิเคราะห์หาความสัมพันธ์ด้วยวิธีการทางสถิติ ผลการศึกษาพบว่าพื้นที่ลุ่มน้ำน่านตอนบนในช่วงปี 2559 ถึงปี 2563 พื้นที่ป่าไม้มีจำนวนลดลง พื้นที่เกษตรกรรมและพื้นที่เมืองมีเพิ่มขึ้น ซึ่งสอดคล้องกับผลการศึกษาของปริมาณน้ำไหลบ่า คือ ในช่วงปี 2559 มีปริมาณน้ำไหลบ่าเฉลี่ยอยู่ที่ 1,086.58 ลูกบาศก์เมตรต่อปี และปี 2563 มีปริมาณน้ำไหลบ่าเฉลี่ยอยู่ที่ 1,534.00 ลูกบาศก์เมตรต่อปี ซึ่งเมื่อนำมาวิเคราะห์ผลจากการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินที่มีต่อปริมาณน้ำไหลบ่าในพื้นที่ลุ่มน้ำน่านตอนบน พบว่าพื้นที่ป่าไม้ที่ลดลงมีความสัมพันธ์แบบผกผันกับปริมาณน้ำไหลบ่าที่ค่าสัมประสิทธิ์การตัดสินใจ (R2) เท่ากับ 0.884
Downloads
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Journal of TCI is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) licence, unless otherwise stated. Please read our Policies page for more information...
เอกสารอ้างอิง
กิติยา เกียรติยศ, “การวิเคราะห์พื้นที่ที่มีโอกาสเกิดอุทกภัยและการหาค่าเกณฑ์การเตือนภัยที่เหมาะสมในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ขาน จังหวัดเชียงใหม่,” วิทยาศาสตรบัณฑิต (ภูมิศาสตร์), มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่, 2558.
เชษฐา ดิษยมาลย์, “การประยุกต์หลักการของ SCS เพื่อการประมาณนํ้าท่ารายเดือน สำหรับลุ่มนํ้าในประเทศไทย,” วิทยานิพนธ์ปริญญาวิศวกรรมศาสตรมหาบัณฑิต (วิศวกรรมทรัพยากรแหล่งน้ำ), มหาวิทยาลัยขอนแก่น, ขอนแก่น, 2538.
พงษ์ศักดิ์ วิทวัสชุติกุล, นิพนธ์ ตั้งธรรม และ เกษม จันทร์แก้ว. “แบบจำลองสำหรับประเมินสภาวะวิกฤตของลุ่มน้ำในประเทศไทย.” dnp.go.th. http://www.dnp.go.th/research/Journal/Vol2_No1/Modelling%20for%20Evaluation.html (เข้าถึงเมื่อ 19 เมษายน 2563).
วิกุล โลหะมงคล, “การจำลองสภาพอุทกวิทยาที่รวมการแปรผันของพื้นที่และเวลา,” วิทยานิพนธ์ปริญญาวิศวกรรมศาสตรมหาบัณฑิต (วิศวกรรมทรัพยากรแหล่งน้ำ), มหาวิทยาลัยขอนแก่น, ขอนแก่น, 2533.
พงษ์ศักดิ์ วิทวัสชุติกุล และ วารินทร์ จิระสุขทวีกุล, “เทคนิคการกำหนดค่า Runoff Curve Number (CN),” สถานีวิจัยต้นน้ำชายฝั่งทะเลตะวันออก ส่วนวิจัยต้นน้ำ, สำนักอนุรักษ์และจัดการต้นน้ำ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, หน้า 6, 2548.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. and Anderson, R.E. (2010) Multivariate Data Analysis. 7th Edition, Pearson, New York.
Anuttrangkun, “Study of the relationship between land use change and water balance in Bung Boraphet wetlands with Soil and Water Assessment Tool,” Journal of Science and Technology Nakhon Sawan Rajabhat University, 2015, 125-142.
Assefa M. Melesse, Jonathan D.Jordan, Jasmeet Judge and Kai-Jen Tien, “Runoff Change Study Using Remote Sensing and GIS in Southern Taiwan.Center for Remote Sensing,” Department of Agricultural and Biological Engineering, University of Florida, Gainesville, USA.
Assefa M. Melesse, S.F.Shih, “Spatially distributed storm runoff depth estimation using LANDSAT images and GIS. Center for Remote Sensing,” Department of Agricultural and Biological Engineering, University of Florida, Computers and Electronics in Agriculture, USA.
Ashish Pandey, V.M. Chowdary, B.C. Mal and P.P. Dabra, “Estimation of runoff for agricultural watershed using SCS Curve Number and Geographic Information System,” Department of Agricultural Engineering, NERIST, Nirjuli, Itanagar, Arunachal Pradesh, India-791109.
ศักดิ์ดา หอมหวล, “การสร้างแบบจำลองน้ำในดินเพื่อสนับสนุนการตัดสินด้านการปลูกพืชโดยใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์,” วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรบัณฑิต (การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม), มหาวิทยาลัยนเรศวร, พิษณุโลก, 2547.
